Περί Ελευθερίας (Β’)

Ένας άγνωστός μου ταξιδιώτης του ιστοχώρου (internet), έγραψε χθες ένα σχόλιο στο ιστολόγιο (blog) μου, στο κείμενο μου που είχα αναρτήσει (post) «Περί Ελευθερίας».
...Κι ήταν το σχόλιο αυτό, σαν μία… «πέτρα που πηδάει πάνω στο νερό», το κόλπο εκείνο που επιχειρούσαμε, θυμάμαι, ήδη από την παιδική μας ηλικία, και δημιουργούσε πολλαπλούς κύκλους ομόκεντρους…
…Έτσι και τώρα… Νους και καρδιά μου «πήδηξαν» τουλάχιστον σε πέντε –έξι ενότητες σχετικών με την ελευθερία προβληματισμών… ομόκεντρων….

…Σκέφθηκα αρχικά, να πάω εσπευσμένα να «ξεθάψω» χαρτιά –χαρτάκια κάθε είδους και μεγέθους, που έχω γράψει, ήδη από παιδί, πάνω στο θέμα. [«Ελευθερία» και «Αγάπη», βλέπεις, είναι, φίλε μου, τα δύο θέματά μου τα πιο αγαπημένα… τα πιο πολυπραγματευμένα… από μένα].
Μα κάθε φορά που έχω την ευκαιρία να το κάνω, προτιμώ, τελικά, και επιλέγω, να «το πιάσω πάλι απ’ την αρχή»… Από ένα άλλο σημείο… Άλλοτε πιο ώριμος… άλλοτε πιο ελαφριά… ή από μιαν άλλη οπτική… ανάλογα και με την διανοητική και συναισθηματική κατάσταση της στιγμής…
Αυτό λέω να κάνω και τώρα…
[…και θα αφήσω γι’ άλλη φορά, στο μέλλον, ετούτο το βαρύ και «επικίνδυνο» εγχείρημα: Να τα μαζέψω όλα ετούτα, τα πολυκαιρισμένα σκόρπια φύλλα με τις σκέψεις μου, και να τις κάνω μια… βαρύγδουπη «πραγματεία»… «Περί της Ελευθερίας του Όντος», ίσως να την επιγράψω. Να την προτείνουν οι ακαδημαϊκοί καθηγητές και να την κάνουν, ίσως, «φύλλο και φτερό» (την τύχη που, ίσως, αρμόζει σ’ όλα τα βαρύγδουπα….) οι φοιτητές στα πάρκα και στις καφετέριες…]

Η ελευθερία, λέει, προέρχεται απ’ το «ελήλυθα». Ή από το «ελαύνω». Απ’ το «πηγαίνω» ή απ’ το «έρχομαι»…
[Συγχώρεσέ μου που «αλλού πατώ κι αλλού βρίσκομαι», συγχώρεσέ μου, δηλαδή, τις γλωσσολογικές, τις γραμματικές και τις ετυμολογικές αυθαιρεσίες και «υπερβάσεις»… Θεώρησέ τες ότι γίνονται «ποιητική αδεία»… από έναν μη-ακαδημαϊκό εκκεντρικό καλλιτέχνη, που ζωγραφίζει με τις λέξεις…]
…Σε κάθε περίπτωση σ’ ένα όλοι μας θα συμφωνήσουμε, κι εσύ κι εγώ το δίχως άλλο, πως η Ελευθερία είναι δρόμος!...
[…και (προς Θεού!) σε καμιά περίπτωση δεν είναι η Ελευθερία προορισμός ή «στάθμευση»… Έτσι και τράβηξες χειρόφρενο, καλέ μου φίλε, έτσι κι αράξεις σε λιμάνι και ρίξεις άγκυρα… έτσι και βγάλεις τα παπούτσια τα αθλητικά, κάνεις το μπάνιο το ζεστό κι αράξεις με τις παντούφλες σου μπροστά στο τζάκι… πάει… το έχασες το τραίνο… τον ξέχασες τον δρόμο!...]

…Να σου θυμήσω κάτι;…
[Μπορεί (ποιος ξέρει;) απλά και μόνο να δακρύσεις από τη νοσταλγία, στο άκουσμα… Μα μπορεί και να σε συγκλονίσει (για άλλη μια φορά… Μακάρι!) και να ξαναβγείς στον δρόμο…]
…Που λες… Στήσε αυτί… και άκου…

…Ο δρόμος είχε την δική του ιστορία
κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά
είχε μια λέξη μοναχά: «Ελευθερία!»
κι έπειτα είπαν πως την έγραψαν παιδιά…

Παιδιά…. Νέοι… Μα και μεγαλύτεροι, ακόμα, που κατάφεραν να συνεχίζουν να πορεύονται…
Για πού;
…Για παντού και πουθενά…
…Όπου τους βγάλει ο δρόμος…

Αυτή δεν είναι η πραγματική ελευθερία, αν το καλοσκεφτούμε; Πόσες φορές δεν πόθησες να «πάρεις δρόμο», να αλλάξεις παραστάσεις, να νιώσεις νέος, έφηβος, παιδί… Να νιώσεις λεύτερος… Μα σε κρατούσε δεσμευμένο η ανάγκη… Η υποχρέωση «να πας στη δουλειά σου»… [Εγώ, πάντως, το ομολογώ!...]
Κι από την άλλη, πάλι, σ’ έχει προβληματίσει τι μεγάλη δέσμευση μπορεί να είναι (και αποδεικνύεται….) ακόμα και τα υλικά μας αγαθά, η περιουσία, και η αυτονόητη (ως συνέπεια) ανάγκη μας να την υπερασπιστούμε;…
…Χρόνια παλιότερα, σκεφτόμουνα, υπήρχαν άνθρωποι πολλοί (όχι όπως τώρα, που «βολευτήκαμε»), που «όλο το βιός τους» ήταν ένα δισάκι όλο κι όλο. Που «το ’ριχναν στον ώμο» και… έπαιρναν τον δρόμο… Πραγματικά ελεύθεροι άνθρωποι!...
[«Αλήθεια ή θάρρος;»… Ό,τι κι αν επιλέξεις, πες μου: Θα το ’κανες αυτό ποτέ εσύ; Θα τ’ άφηνες όλα πίσω, εδώ και τώρα, για να φύγεις;!... Εγώ και πάλι στο ομολογώ, με θλίψη και με συντριβή: Με δένουν αλυσίδες…]

….Λοιπόν…. ξέρεις, τελικά, που οδηγεί αυτός ο δρόμος; Ο δρόμος της ελευθερίας… Το έχει πει νομίζω ο Σαρτρ:

«Η Ελευθερία είναι (μία) Εξορία»

Σοφή κουβέντα!... Και βαριά… πολύ βαριά… σχεδόν ασήκωτη!...
…Μα αν, πάλι, καταφέρεις και την σηκώσεις και την ρίξεις στο νερό… όχι που θα δημιουργήσει κύκλους ομόκεντρους, σαν πριν, μα κύματα ψηλά, θεόρατα…
…Μα για αυτά, ΙΣΩΣ, μιαν άλλη φορά….

Περί Ελευθερίας

Γειά σου, «ελεύθερε πολίτη» αυτής της χώρας!...
Ξέρεις, δεν τις φυλάκισα τυχαία τούτες τις δύο λέξεις, μέσα στα «κάγκελα» των εισαγωγικών. Επίτηδες το έκανα και με σκοπό… Για να τονίσω, να σ’ αφυπνίσω, πως ούτε ελεύθερος είσαι (και συνεπώς…) ούτε πολίτης! Σου τα ’χουν φυλακίσει και τα δύο τα προνόμια. Άσχετα αν δεν το βλέπεις, δεν το νιώθεις, δεν το καταλαβαίνεις… Μα αν δεν το δεις, αν δε το νιώσεις, αν δε το καταλάβεις, και μάλιστα έγκαιρα, πολύ φοβάμαι πως σύντομα θα ’ρθουν να μας πάρουν απ’ το κελί και θα μας πάνε στον τόπο της εκτέλεσης. Κι εσένα κι εμένα. Γιατί, τι νόμισες; Κι εγώ μαζί σου είμαι, στην ίδια φυλακή…

Το ξέρω πως μου φέρνεις ήδη αντιρρήσεις, και πως αντιδράς στα λόγια τα σκληρά μου. Θαρρείς πως ξεκινά από λάθος βάση κι από εσφαλμένα δεδομένα η συζήτησή μας… Θαρρείς, λοιπόν, το δίχως άλλο, πως είσαι και πώς πρέπει να λογίζεσαι ελεύθερος. Αμ δε!...

Πού έγκειται, λοιπόν, η ελευθερία σου; Στο να πατάς ελεύθερα και όποτε θές τα πλήκτρα στο τηλεκοντρόλ σου; Να «επιλέγεις» «ελεύθερα» το ποιο κανάλι θα παρακολουθήσεις; Διότι εκεί έγκειται η ελευθερία σου! Ξέρεις, όμως, φίλε μου, τι σημαίνει ελεύθερη βούληση; Να έχεις, πρώτ’ απ’ όλα, βούληση! Να μπορείς να πατήσεις και το “off”…
…Ή ακόμα και να μην είχες πατήσει καν το “on” της τηλεόρασης… Να μην σε είχε «εξαναγκάσει» να το κάνεις, η δύναμη της συνήθειας… (Αόρατα δεσμά, αγαπητέ μου, αυτά που σου περνάει, χαλινάρια, η συνήθεια!… Κι εσύ μου λες, κατόπιν, για «ελευθερία»…)

Και πες πως τα κατάφερες, λοιπόν, και αντιστάθηκες στη δύναμη της «εικόνας» που μας μαγνητίζει όλους, και έκλεισες, για λίγο ή πολύ, την τηλεόραση. Και άνοιξες, ας πούμε, το ραδιόφωνο. Κι εσύ (φαντάζεσαι, αρχικά, πως) έχεις την ελευθερία, να επιλέξεις τον σταθμό που θές… Μα αργά ή γρήγορα (αν το σκεφθείς λίγο περισσότερο…) θα καταλάβεις πως οι περισσότεροι σταθμοί είναι «ίδιοι κι απαράλλαχτοι». Μεταμφιεσμένοι. Αν όχι «κλωνοποιημένοι»… Και όλοι, φυσικά, θα σου «σερβίρουνε», λίγο - πολύ, την ίδια την «πραμάτεια»…
…Ειδήσεις θέλεις; Τις ίδιες θα ακούσεις, λίγο – πολύ, απ’ όλους του σταθμούς, ιδίως αν «δεν το ψάξεις» λίγο περισσότερο… Και φυσικά οι είναι «φιλτραρισμένες» από τόσα φίλτρα κι άλλα τόσα κόσκινα: επιλεγμένες από «πρακτορεία ειδήσεων», κόμματα, συμφέροντα και άλλα…

[Ανοίγω εδώ μια καίρια παρένθεση: με βάση όλα όσα μαθαίνεις, με βάση τις ειδήσεις και την πληροφόρηση που παίρνεις, αργά ή γρήγορα θα σε καλέσουν, πάλι, να επιλέξεις «ελεύθερα» τι θα ψηφίσεις, το κόμμα, τον πολιτικό σχηματισμό της «ελεύθερης επιλογής» σου… Άραγε, όμως, αναρωτήθηκες ποτέ, αν όλα όσα σε πληροφόρησαν, αν ήταν όλα αλήθεια; Ή, πάλι, αν σου έκρυψαν όλα όσα δεν ήθελαν, κάποιοι, να μάθεις;… Μ’ ετούτη τη στρεβλή και την «κουτσουρεμένη» πληροφόρηση, λοιπόν, έχεις ακόμα την εντύπωση πως είναι ουσιαστικά ελεύθερη η επιλογή σου; Γι’ αυτό σου λέω, φίλε μου, και πάλι, έχεις την αίσθηση πως είσ’ ελεύθερος, μα στην πραγματικότητα δεν είσαι…]

Γυρίζεις, τώρα, το κουμπί και πάλι του ραδιοφώνου, και θέλεις να ακούσεις μουσική. Θέλεις, και πάλι, να επιλέξεις την «καλύτερη», αυτή που ταιριάζει σε εσένα και στην ψυχολογία σου ετούτης της στιγμής.. Τι θα’λεγες, λοιπόν, αν μάθαινες (ή αν συνειδητοποιούσες) αυτό που είναι πια ευρύτατα γνωστό στους ειδικούς, πως δηλαδή οι περισσότεροι σταθμοί παίζουν από συγκεκριμένες – προκαθορισμένες «play lists», που άλλοι «επέλεξαν» πριν από σένα και («ειδικά»!...) για σένα;!... Τι θα’λεγες αν ήξερες πως κάποιοι, ιδιαίτερα αξιόλογοι και ταλαντούχοι τραγουδιστές, συνθέτες, μουσικοί, είναι άτυπα «κομμένοι» από τα κυκλώματα του χώρου; Και πώς θα ένιωθες αν συνειδητοποιούσες πως υπάρχουν είδη μουσικής, ακούσματα, που δεν είχες την ευκαιρία και την τύχη να φθάσουνε ποτέ στ’ αυτιά σου, πως δηλαδή αγνοείς ακόμα και την ύπαρξή τους;!...
Αλήθεια, περαιτέρω, σκέφθηκες ποτέ πως και τα περισσότερα απ’ αυτά για τα οποίο λες (και δεν αναφέρομαι μονάχα για τη μουσική, μα γενικότερα για τις επιλογές σου, κάθε είδους…) πως «σου αρέσουν» και πως «είναι η επιλογή σου», δεν είναι στην πραγματικότητα, συχνά, τίποτε άλλο (καθώς μπορούν να σου πουν κι οι ειδικοί, οι ψυχολόγοι), απ’ ό,τι σου «υπέβαλαν» εδώ και χρόνια ίσως, κάποιοι καλοθελητές, «προς ίδιον όφελος»… Όταν ακούς και ξανακούς, το ίδιο είδος μουσικής, το ίδιο τραγούδι, αργά ή γρήγορα, ακόμα κι αν δεν σου άρεσε αρχικά, σου γίνεται «οικείο»… Κι αυτό λίγο απέχει, πια, από το να τ’ αγαπήσεις… Κι ύστερα… να το επιλέγεις. Ελεύθερα!...

Καθώς έγραφα τ’ αμέσως παραπάνω, θυμήθηκα τις μεθόδους που εφαρμόζουν όσοι ασχολούνται με την «εξημέρωση» των «άγριων» ζώων…
[«Άγρια ζώα», καθώς ξέρεις, αποκαλούμε εκείνα τα ζώα που έμαθαν να ζουν ελεύθερα και «εξημέρωση» τη διαδικασία του να μάθουν να ζουν σκλαβωμένα υπό τον… «ήμερο» - μη άγριο άνθρωπο, και να του κάνουν τα «χατήρια», χωρίς να νοιώθουν (ή να μην τους πειράζει ή, έστω, να μην αντιδρούν…) που δεν είναι πια ελεύθερα… Επισημαίνω, μάλιστα, την σύγχρονη τάση, ως έκφανση του «πολιτισμού» μας απέναντι στα ζώα αυτά, τα κλουβιά τους να είναι πιο «άνετα» (μα, πάντως, παραμένουν «κλουβιά». Και, σε κάθε περίπτωση, ακόμα και στους πλέον σύγχρονους ζωολογικούς κήπους, τα ζώα εξακολουθούν να μην είναι, βέβαια, ελεύθερα... (Για σκέψου!... Μπορεί να μην διαφέρουμε και πολύ απ’ αυτή την κατάσταση… Οι σύγχρονες πολιτισμένες κοινωνίες έχουν πολλές ομοιότητες με «ανθρωπολογικούς κήπους»…)]
…Ξεκίνησα, λοιπόν, να γράψω παραπάνω, ότι για την εξημέρωση των άγριων ζώων, οι θηριοδαμαστές ακολουθούν τακτικές που βασίζονται στα πειράματα του Παυλώφ. Όμως οι ψυχολογικοί νόμοι που ανακάλυψε κι ανέδειξε ο Παυλώφ, έχουν εφαρμογή και σε εκφάνσεις και συμπεριφορές του ανθρώπου, που σχετίζονται ακόμα και με την ελευθερία του…

Επιλέγεις να «απελευθερωθείς» κι απ’ το ραδιόφωνο, να το κλείσεις και να βγεις έξω από το σπίτι, στην κοινωνία, για να διασκεδάσεις. Ακόμα κι όταν ετοιμάζεσαι να βγεις, λοιπόν, την ώρα που ντύνεσαι, χωρίς να το καταλάβεις, και πάλι είσαι δέσμιος. Κανόνων που κάποιοι «εξωθεσμικοί παράγοντες» (όπως θα έλεγαν οι δημοσιογράφοι) προσπαθούν να επιβάλλουν, «προς ίδιον όφελος», κι εσύ άκριτα τους ανέχεσαι και τους υπακούς… Οι μόδιστροι, οι «image makers», οι στυλίστες, σου έχουν φορέσει τον χαλκά στη μύτη και σε σέρνουν, κι εσύ «χορεύεις» στο ντέφι που χτυπάνε, τους κάνεις «τεμενάδες» και τους υψώνεις κι αδριάντες!... Φτού σου, αγόρι μου, μην σε ματιάσω, που θέλεις να περνιέσαι και για ελεύθερος…

[…Θα μπορούσα να γράφω για ώρες ακόμα, για το θέμα της ελευθερίας. Και για «ένα σωρό» ακόμα εκφάνσεις της (σύγχρονης μόνο;) ανελευθερίας μας… Μα είναι τόσα πολλά ακόμα, που μάλλον πρέπει να επανέλθω…]

Παγκοσμιοποίηση & Ατομικότητα – Προσωπικότητα

“Παγκοσμιοποίηση”. Δεν χρειάζεται, τώρα, να σου εξηγήσω τι σημαίνει, έτσι δεν είναι; Το ξέρεις ήδη, σου είναι γνωστό. Την λέξη την πιπιλίζεις και συ συχνότατα τελευταία (μην ανησυχείς, δεν είναι δα ντροπή αυτό!…) και, βέβαια, την έννοιά της “την παίζεις στα δάχτυλα”. Μπράβο σου γι’ αυτό, ειλικρινά!

“Παγκοσμιοποίηση”, λοιπόν… Υπέρ ή κατά; Δεν χρειάζεται να μου απαντήσεις. Η ψηφοφορία, άλλωστε, είναι μυστική [Θα έγραφα, ακόμη, ότι η ψήφος σου, η ψήφος μας, ίσως να μην λαμβάνεται καν υπ’ όψη, αλλά “τι να λέμε τώρα…”, “αυτή είναι μια μεγάλη ιστορία…”, άσ’το καλύτερα!…]
Κι όμως, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι ενδόμυχα θα απαντήσεις “κατά” [Γιατί, διαφορετικά, πώς η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων φαίνεται να τοποθετείται αρνητικά;]
[Εμένα θα μου επιτρέψεις να μην πάρω θέση. Άλλωστε δεν είναι αυτό το ζήτημά μας, θα δεις…]
“Κατά”, λοιπόν. Γιατί; Προφανώς επειδή είναι πολύ “της μόδας” ή “είναι in” κάτι τέτοιο.
“Όχι”, μου απαντάς κατηγορηματικά. Η άρνηση και η αντίθεσή σου είναι συνειδητές, προϊόν δικής σου σκέψεως. Εσύ προσπαθείς να μην άγεσαι και φέρεσαι, εσύ ξέρεις τι θέλεις, τι κάνεις, τι σε εκφράζει, εσύ είσαι ο εαυτός σου. Μπράβο! Χαίρομαι για σένα, ειλικρινά!

Θα ξέρεις, φυσικά, και θα συμφωνείς μαζί μου και (τι τιμή και για τους δυό μας!…) με τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιο, ότι “η παγκοσμιοποίηση δεν είναι μόνο οικονομική διαδικασία”, αλλά “πρόκειται για άμεση ή έμμεση επιβολή ενός συστήματος σκέψεως που αγνοεί ή και καταστρέφει τις ιδιαιτερότητες των επί μέρους λαών και ανθρώπων και παραμερίζει ή και διαλύει αξίες όπως η φιλία, η εντιμότητα, η εγκράτεια, προβάλλοντας ένα καταναλωτικό πρότυπο με αδιάκοπη επιδίωξη κέρδους, υπό την επίδραση του οποίου συχνά συνθλίβονται οι ανθρώπινες σχέσεις” [“Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία”, σελ. 249-250]. Η παγκοσμιοποίηση, συνεπώς, “συνδέεται με την εισβολή ενός πολιτισμού, οι δημιουργοί του οποίου ισχυρίζονται ότι είναι ο καλύτερος” [ό.π., σελ. 249 παρ. τελ.]. “Τα ποικίλα μέσα ενημερώσεως (…) αδιάκοπα τροφοδοτούν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο με πρότυπα ζωής που κατασκευάζονται σε συγκεκριμένα κέντρα και εξυπηρετούν ιδιοτελείς στόχους” [ό.π., σελ. 245 παρ.2]

Τα ξέρεις όλ’ αυτά, έτσι δεν είναι; Και τι κάνεις εσύ, πώς αντιδράς σε όλα αυτά;
“Εγώ αντιστέκομαι”, ίσως μου πεις.
Ξέρεις κάτι, όμως; Το ίδιο μου είπε και ο διπλανός σου, και ο γείτονάς σου, και ο συγγενής σου και… και…
Και αναρωτιέμαι, λοιπόν, που λες κι εγώ: Αν έτσι συμβαίνει με όλους, τότε “πώς καταντήσαμε έτσι; μου λες;”
Γιατί… μη μου πεις ότι είσαι ευχαριστημένος με την κατάστασή μας, έτσι;
“Δεν θα ’πρεπε να το λέει αυτός και αυτός και εκείνος”, ίσως μου πεις. “Γιατί έχω ράμματα για τη γούνα τους”…

Κι αν μου πουν κι εκείνοι το ίδιο για σένα, τότε τι κάνουμε, αναρωτιέμαι… [Αλήθεια, θυμάσαι εκείνο το ευαγγελικό “τι δε βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε εν τω σω οφθαλμώ δοκόν ου κατανοείς;” (Ματθ. ζ’ 3). Τι να λέμε τώρα!…]

Το ερώτημά μου παραμένει: Αν δεν φταις εσύ, αν δεν φταίει αυτός ή εκείνος, αν δεν φταίει κανένας, τότε… ποιος ή τι φταίει, μπορείς να μου πεις;

Ακόμα κι αν φταίει και ο άλλος, ο οποιοσδήποτε άλλος, όλοι οι άλλοι, μήπως νομίζεις ότι μπορείς να τον διορθώσεις;..
…Τον εαυτό σου, όμως, αν έχει κι αυτός μερίδιο ευθύνης;…
Κοίταξε στον καθρέφτη, κοίταξε μέσα σου και πες μου… ή μάλλον… μη μου πεις, απλώς στοχάσου… αυτός είναι ο εαυτός σου που ονειρεύτηκες; Αυτά ήταν τα ιδανικά σου, οι στόχοι σου, οι αξίες σου; Αυτό είχες θελήσεις για σένα;…
…Να είσαι όλη μέρα στο κυνήγι του χρήματος; Να θεωρείς σημαντικό πρόσωπο αυτούς που “δεν ξέρουν τι έχουν”; Να έχεις ή να είσαι;
Σκέψου… ή μάλλον… νιώσε… ποιες ήταν οι στιγμές που ένιωσες πραγματικά ευτυχισμένος; Πότε ένιωσες να πλημμυρίζει το είναι σου η έννοια “άνθρωπος”;…
…Μήπως λοιπόν… λέω… μήπως… θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας; Μήπως εκτός απ’ το χρήμα και τα πλούτη, θα πρέπει να ξανασκεφτούμε το σύστημα σκέψεως και ιδεών και τις αξίες που έχουμε παραγνωρίσει, που παραμερίσαμε, που αφήσαμε να διαλυθούν και που μας τις θυμίζει ο εκλεκτός ιεράρχης;…

Περί Επικοινωνίας

Χθες το απόγευμα, κάποιος άγνωστος ανάρτησε στο ιστολόγιό μου ένα σύντομο σχόλιο, στο οποίο έκανε λόγο για «ουσιαστική επικοινωνία». Ιδιαίτερα σημαντικό και ενδιαφέρον θέμα, σκέφτηκα αμέσως. Και το φύτεψα αμέσως στο μυαλό μου, σαν σποράκι…
Ξημερώματα αυτή τη στιγμή που γράφω, ξαναγύρισα… Σίγουρα πολύ γρήγορα, όμως… Έτσι γρήγορα μπορεί ν’ αναπτυχθεί, άραγε, να ανθίσει και να καρπίσει μια έννοια, μια σκέψη, ένας (δια)λογισμός; Και μάλιστα χωρίς καμιά ιδιαίτερη φροντίδα, χωρίς ούτ’ ένα πότισμα με σκέψεις και αναγνώσματα κάποιων παλιών, κάποιων σοφότερων;…
«Επικοινωνία» σκέφτηκα κι αυτόματα, άθελά μου, ήρθε ως λέξη συναφής η λέξη «επίθεση». Γιατί;…. (Επι-κοινωνία. Επί-θεση. Μήπως διότι μένουμε όλοι μας προσκολλημένοι στη «θέση» μας κι η «κοινωνία» παραπέρα; Μήπως διότι η επικοινωνία απαιτεί ενός είδους επίθεση για να κατακτηθεί; Μια επίθεση αγάπης, για παράδειγμα…)

Σκεφτόμουν (κι είχα γράψει παλαιότερα) πως στην εποχή μας, με τα περισσότερα δυνατά μέσα, τρόπους και ευκαιρίες επικοινωνίας, αυτή ακριβώς η ουσία, ο πυρήνας της αναζήτησης, η ίδια η επικοινωνία, παραμένει ακόμα το ζητούμενο. Περισσότερο από ποτέ…
Θ’ αναζητήσω, στα παλιά γραπτά μου, ό,τι είχα καταγράψει, σε χρόνο ανύποπτο, για την πορεία της επικοινωνίας, διαχρονικά. Είχα ξεκινήσει, θυμάμαι, ιστορικά: Χειρονομίες ή/και μορφασμοί, Ομιλία, Γραφή…. Γράμματα (αλληλογραφία), Τηλέφωνα, e-mails, Κινητά τηλέφωνα, SMS…
…Αλήθεια, επικοινωνούμε;…
«Επικοινωνείς με τον εγκέφαλό σου;», θα έγραφα κάποια χρόνια νωρίτερα…
«Επικοινωνούμε με την καρδιά μας;», θα έγραφα σήμερα, τώρα. Διότι αυτό χρειάζεται, θαρρώ, για ουσιαστική, πραγματική επικοινωνία: Ν’ αφήσουμε τις καρδιές μας να επικοινωνήσουν. Ελεύθερα!... Γιατί, θαρρώ, τις φυλακίσαμε… Μέσα σε κλουβιά (ίσως χρυσά…) Εγωιστικά. Για να τις «προστατέψουμε». Ακόμα κι από το βλέμμα του διπλανού μας. Που έκανε κι αυτός το ίδιο!...
Θυμήθηκα πως είχα διαβάσει, κάπου, κάποτε, πως «ποτέ τα σπίτια μας δεν ήταν τόσο κοντά, όσο σήμερα, και οι καρδιές μας τόσο μακρινές»…
Και σκέφτηκα, προ ολίγου, πως έτσι πια δομούμε και τις πόλεις μας. Και τις ζωές μας… Τον χρόνο μας. Και το ρυθμό μας…
Σύγχρονη δόμηση; Το «μοντέλο» της Λεωφόρου Κηφισίας. Πολύ πιο έντονο σε κάποιες πόλεις του εξωτερικού: Κτίρια απομονωμένα, αποστάσεις μακρινές. Δεν μπορείς να τις περπατήσεις ήσυχα, για να «χαζέψεις». Πρέπει να μπεις στο αυτοκίνητό σου αν θέλεις να πας να ψωνίσεις. Πριν από κάποια χρόνια ήταν άλλη η ζωή: Περπατούσες μέχρι τον μπακάλη, μέχρι τον μανάβη ή τον φούρναρη, και συναντούσες κόσμο εκεί ή/και στον δρόμο. Κόσμο οικείο σου, γνωστό, τους γείτονές σου… Τώρα, συνήθως, όλα ετούτα τα έχει αντικαταστήσει η εξόρμηση, με τ’ αυτοκίνητο, στο σούπερ μάρκετ. Όπου συναντάς, βέβαια, κόσμο πολύ περισσότερο από πριν. Μα απόμακρο. Απρόσωπο. Ακόμα και στην (τυπική) «καλημέρα» του. Ένα σούπερ μάρκετ μοναξιάς…
…Καθένας κουβαλά τη μοναξιά του (για την οποία δεν μας φταίει παρά μόνο «το μυαλό μας το κλούβιο», που θα ’λεγε και η γιαγιά μου…) Καθένας κουβαλά τα προβλήματά του. Και (ιδίως!) τον εγωισμό του!... Και τις πληγές του… (Που πιά δεν τις αφήνουμε να «θρέψουν» στον αέρα, μας τις κρύβουμε και τις καλύπτουμε πίσω από τσιρότα κι επιθέματα και χαζαπλάστ…)
…«Δεν έχουμε και χρόνο», βέβαια. Είναι αυτό που λέμε στους εαυτούς μας και στους άλλους…Μα η αλήθεια η βαθύτερη είναι, αν το σκεφτούμε, πως στον εαυτό μας ή για τον εαυτό μας θα μπορούσαμε να ασχολούμαστε και να μιλάμε γι’ αυτόν για ώρες… Μα για τον άλλον, όχι! Και… έλα που και ο άλλος είναι ίδιος κι απαράλλαχτος!...

…Έτσι, καθώς έγραφα, μου ’ρθε και η έννοια της «συγκοινωνίας». (Άκου, λέει, «συγκοινωνία», εκ του «συν» και «κοινωνία»!...) Μέσα σε ένα λεωφορείο, σκέπτομαι, μπορείς να «κοινωνικοποιηθείς». Μέσα στ’ αυτοκίνητά μας, όμως, μάλλον αυτοκαταδικαζόμαστε. Σε Ι.Χ. ζωές!...

Α, ξέχασα! Υπάρχουν (και πρέπει να αναφερθώ σ’ αυτά) και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. (Ναι, έτσι ακριβώς που το γράφω: Μαζικής Επικοινωνίας. Μαζικής!... Ποιος σκέφθηκε αυτόν τον όρο;) Πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν…
…Για το ραδιόφωνο, που το λένε και το νιώθουν κάποιοι «πιο ζεστό» και «πιο ανθρώπινο» (…Ακόμη κι αν ακούς μόνο φωνές… Ακόμα κι αν δεν βλέπεις πρόσωπο….)
…Πολύ περισσότερα, βεβαίως, για την τηλεόραση (Την έγχρωμη τηλεόραση, στις ζωές μας που κατάντησαν ασπρόμαυρες… Με τα «φρου-φρου» και τα αρώματα, τις κορδέλες και τα περιτυλίγματα, πακέτων άδειων…) Κι ιδίως για τις εκπομπές εκείνες όπου οι μεν παρουσιαστές πασχίζουν να φανούν «ανθρώπινοι και προσιτοί», μα θέλουνε να μείνουν «ατσαλάκωτοι» στο θρόνο τους, κι οι άλλοι διψούν είτε για το 10λεπτο δημοσιότητας που «τους αξίζει», είτε να ξεφορτώσουνε τη δίψα της ζωής τους…
…Χμ! Πολύ το «άπλωσα» το θέμα Και να σκεφτείς πως θα μπορούσα να γράψω πολλά, ακόμα, ιδίως για την τηλεόραση. Ποιος ξέρει, ίσως επανέλθω!...

Ξαναγυρίζω:
Νομίζω πως αυτό που μας χρειάζεται, το πρώτο βήμα για την επικοινωνία, είναι «ν’ ανοιχτούμε απ’ το καβούκι μας», ν’ αφήσουμε (όσο μπορούμε περισσότερο, στην αρχή ίσως με βήματα διστακτικά –πρωτόγνωρη, βλέπεις, η εμπειρία…) το «εγώ», τον «εαυτούλη» μας και να… σαλπάρουμε για την κοινωνία…
…Που βέβαια δεν είναι, μη θαρρείς, κάτι απρόσωπο! Είναι ο γείτονας, ο διπλανός μας!... Που δεν θα χαρεί, βεβαίως, να σε δει (και θ’ αντιδράσει, θ’ αμυνθεί…) άμα θελήσεις ν’ αφήσεις τη… «σακούλα των δικών σου σκουπιδιών» (…δηλαδή τα δικά σου τα προβλήματα, τη δική σου την ανάγκη για επικοινωνία) έξω από την πόρτα του… Μα που θα σε καλοδεχτεί όταν σε δει μ’ ένα κουτί γλυκά, έτοιμο να του (τα) προσφέρεις… Τότε; Τότε, σε διαβεβαιώνω, θα σου ανοίξει διάπλατα την πόρτα (της καρδιάς του εννοώ, βαθύτερα…) και θα σε οδηγήσει στο σαλόνι. Ή στο καθιστικό, μπροστά στο τζάκι… Και τότε, φίλε, ξέρεις ποιο είναι το μυστικό; Θα πιείτε (να πιείτε!...) ένα κρασί, μαζί, …να δεις τότε πόσο εύκολα λύνονται κι οι γλώσσες, κι ο κόμπος της γραβάτας ο σφιχτοδεμένος, θα δεις πώς λύνονται και οι καρδιές…

Το μυστικό της επικοινωνίας; Να θελήσεις να γίνεις «κοινωνός» των προβλημάτων, των ονείρων, των «θέλω» και των σκέψεων του άλλου. Τότε, κατά ένα τρόπο μαγικό, θα θελήσει να κάνει και ο άλλος το ίδιο. Και να ακούσει τα δικά σου τα προβλήματα και να σου συμπαρασταθεί…
Μα… να σου πω το «μυστικό» του μυστικού; Μην το κάνεις μ’ αυτό τον σκοπό, μ’ αυτό το στόχο, δηλαδή με ιδιοτέλεια (Όσο κι αν το κρύψεις, θα φανεί!...) Ξέχασε τα δικά σου, ξέχασε τον εαυτό σου. Και σκέψου μόνο τον άλλον!...

Τα «θέλω» και τα «πρέπει» στη ζωή μας σήμερα

Σήμερα θέλω να γράψω για τα «θέλω» της ζωής μας.
Για τα πολλά «θέλω» και τα καθόλου «πρέπει»…
Δείγμα των καιρών μας αυτό…
Που μάλιστα νομίζω πως συνεχώς επιδεινώνεται.
Διότι πλέον οι νεώτεροι και τα παιδιά μεγαλώνουν και ανατρέφονται και γαλουχούνται έτσι…

«Θέλω αυτό, θέλω εκείνο, θέλω το άλλο»…
Αυτό, λίγο – πολύ, δεν συνέβαινε πάντοτε με τα παιδιά; Πάντοτε δεν ζητούσαν (πάντοτε δεν ζητούσαμε κι εμείς, όταν ήμασταν παιδιά…) όσο το δυνατόν περισσότερα, πάντοτε δεν ζητούσαν (:δεν ζητούσαμε…) τα πάντα;

Κάποιος παιδαγωγός και ψυχολόγος θα μας έλεγε, ίσως, πως έτσι τα παιδιά διερευνούν τα όρια…
...και πως γι’ αυτό είναι σωστό ν’ ακούν και «όχι» στη ζωή τους, ώστε να αντιλαμβάνονται πως υπάρχουν τέτοια όρια, πως δεν μπορούν να τους χαρίζονται τα πάντα, πως δεν μπορεί να τους επιτρέπονται τα πάντα…

Μα στις ημέρες μας (ή και νωρίτερα;...) αυτό έχει αλλάξει κατά πολύ…
Πόσο εύκολο είναι, πλέον, στους γονείς, να πουν το «όχι», να αρνηθούν κάτι στα βλαστάρια τους;
Οι γονείς, πλέον, λες πως νομίζουν πως θα κερδίσουν την αγάπη των παιδιών τους δίνοντας δώρα κι όχι ασχολούμενοι με τα παιδιά τους…
Ουσιαστικά είναι το «άλλοθι» των γονέων στο ότι εργαζόμενοι και απασχολημένοι συνεχώς με άλλα, δεν έχουν πλέον (παρά ελάχιστο) χρόνο να αφιερώσουν στα παιδιά τους.
Κι έτσι τους στερούν, αστόχαστα, ένα από τα κυριότερα στοιχεία της ανατροφής και της παιδείας, τον προσδιορισμό και την κατανόηση (της έννοιας) των ορίων.
Διότι, βλέπεις, ένα «όχι» θέλει, ως συνοδευτικό, να αφιερώσεις χρόνο στο παιδί, να του εξηγήσεις… (Μα πού να βρεις χρόνο;…)
Και δείχνοντας – προσδιορίζοντας τα όρια που συγκροτούν τα «μη» και τα «όχι», να τους μιλήσεις, περαιτέρω, και για την υπέρβαση κάποιων ορίων με τον αγώνα, με την προσωπική προσπάθεια για υπερβάσεις…
Μα τώρα χάθηκε, κατά πως φαίνεται [είναι «εκτός διδακτέας ύλης»…], κι αυτό το μάθημα για τις παιδικές ψυχές…
…που, φυσικά, πιο ύστερα, σαν γίνουν έφηβοι, δεν έχουν πια ούτε τις βάσεις (και είναι, πια, πολύ αργά για λόγια και για συμβουλές…) να πάρουν το μάθημα του αγώνα στη ζωή τους, να δώσουν και να προσδιορίσουν ένα σκοπό για τη ζωή τους…

Όταν τα παιδιά τα έχουν όλα, τότε τι έχουν να προσδοκούν; Για τι να αγωνίζονται;
Πόσοι και πόσοι γόνοι πλούσιων οικογενειών δεν καταλήγουν στα ναρκωτικά ή στο χωρίς τέλος κυνηγητό των ηδονών και των απολαύσεων;…

«Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα», ήταν το επαναστατικό σύνθημα μιας γενιάς.
[Πόσα θα μπορούσε να γράψει κάποιος σχετικά. Όχι, βεβαίως, μόνο θετικά ή μόνο αρνητικά. Δεν είναι του παρόντος να το κάνω. Μόνο δυό –τρεις, ελάχιστες, σκέψεις:]

Αν θέλεις, φίλε μου, τον κόσμο και τον θέλεις τώρα… πές μου, τότε, «πώς το προτιμάς»; Να στον χαρίσουμε «στο πιάτο» ή ν’ αγωνιστείς και να τον κατακτήσεις;…
Κι αν προτιμάς το δεύτερο (οπότε θα σου πω και «μπράβο», γιατί οι περισσότεροι θαρρώ πως προτιμούν το πρώτο…), να σε ρωτήσω κάτι ακόμα;
Θεωρείς και νιώθεις πως μπορείς να τον κερδίσεις «με την μία», αμέσως, χωρίς επιμονή και υπομονή;
[Μα τότε θα’ναι σαν να υποχωρεί, σαν να παραδίδεται, οπότε αντιλαμβάνεσαι πως δεν ήταν δα σπουδαίος αντίπαλος, πως δεν ήταν αντάξιός σου…]
Και… πές πως τον κατάκτησες! «Τον κόσμο όλο», σκέψου!...
Σκέφθηκες ποτέ πως έτσι δεν θα έχεις τι να κυνηγάς αργότερα, για τι να αγωνίζεσαι και τι σκοπό θα έχεις, πλέον, στη ζωή σου;…

[Και μια παρένθεση. Ολίγον άσχετη (ή μήπως όχι;): Θυμάσαι, άραγε (αν σου το δίδαξε ποτέ κανείς…) τι γράφει κάπου το Ευαγγέλιο; «Τι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδίσει τον κόσμο όλο και (εδώ είναι η ουσία και το νόημα:) ζημιωθεί την ψυχή αυτού;»…
Κλείνω την παρένθεση (;) και επανέρχομαι, διότι πόσοι ν’ ασχολούνται και να ενδιαφέρονται στις μέρες μας για της ψυχής της καλλιέργεια…]

Στις μέρες μας οι αξίες θαρρώ πως συμπυκνώνονται σ’ αυτό που κάποια εταιρεία έθεσε ως “motto” της διαφημιστικής της εκστρατείας: «Θέλω»!
Ένα «θέλω» που δυστυχώς επικεντρώνεται και εστιάζεται και αφορά μόνο σε ένα τομέα της ζωής, που πλέον, όμως, έχει αναχθεί στα πάντα: Στον καταναλωτισμό. Στο άμεσο ξεδίψασμα της καταναλωτικής επιθυμίας της στιγμής…
Θέλω κάτι και το θέλω τώρα!
Νιώθω πως δεν υπάρχει τραγικότερο, πως το σύνθημα μιας επαναστατημένης γενιάς, που άλλα ήθελαν και άλλα επεδίωκαν, το πήραν οι αντίπαλοί της, το κεφάλαιο και οι πολυεθνικές, και το’καν δικό τους τραγούδι, διαφημιστική καμπάνια!...
«Θέλω τα πάντα και τα θέλω τώρα! Όλα! Αμέσως! Εδώ και τώρα!»
Ζούμε για να αγοράζουμε! Να καταναλώνουμε!
Χωρίς να «πρέπει» να κάνουμε «κράτει» στις επιθυμίες μας…
Επιθυμίες και όνειρα έγιναν εννοιολογικά ταυτόσημα, ένας «αχταρμάς»…
Κι όσο για τα «πρέπει», εμπόδια ασυγχώρητα στο πνεύμα της εποχής, φωνές σειρηνικές κατακριτέες…
Όλα τα «πρέπει» θεωρούνται, πλέον, πως εμποδίζουν, τάχα, το… «προσωπικό τραγούδι» και την αυτοπραγμάτωση…
Και καταγγέλλονται πως θίγουν την προσωπική ελευθερία…

«Με τόσα ψέματα που ντύθηκαν οι λέξεις…»

Περί Πορείας Ζωής, Αυτογνωσίας και Νεολαίας

Θυμήθηκα, σήμερα, ένα ανέκδοτο που είχα ακούσει όταν ήμουν μικρό παιδί: Φθάνει, λέει, μια ηλικιωμένη κυρία, παλιότερα, στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Πελοποννήσου και ζητά απ’ τον σταθμάρχη ένα εισιτήριο. –Για πού; την ρωτά αυτός. –Για το χωριό μου, για την πατρίδα μου, του απαντά. –Και ποια είναι η πατρίδα σου; Πού θέλεις να πας; Για πού να σου κόψω εισιτήριο; την ξαναρωτά εκείνος. –Α, πολλές ερωτήσεις κάνεις, του ανταπαντά. Για την Μεγαλόπολη, του αποτελειώνει ορθά κοφτά. Λίγο αργότερα, την ώρα που το τραίνο πλέον ξεκινούσε, ανοίγει η γηραιά κυρία το παράθυρο του τραίνου που απομακρύνεται απ’ τον σταθμό και φωνάζει προς τον σταθμάρχη, παίρνοντας την… «εκδίκησή της»: -Κύριε σταθμάρχα, σε κορόιδεψα! Στην Πάτρα πηγαίνω!...

Το σημαντικό είναι, πιστεύω, να γνωρίζουμε πού πηγαίνουμε. Όχι μόνο αυτό, βεβαίως. Αλλά και το πού είμαστε, το από πού ξεκινάμε [Δηλαδή… το ποιοι είμαστε… Αυτογνωσία…]. Κι από κει και πέρα, ενδεχομένως, τους τρόπους που υπάρχουν να πάμε κάπου. Όχι δεσμευτικά. Με δικαίωμα ελεύθερης επιλογής… π.χ. τραίνα, λεωφορεία, πλοία, αεροπλάνα, μα και… αερόστατα, ή με τα πόδια ή… και «μέσω Άρεως» ακόμα… Κάποιος μπορεί ν’ ακολουθήσει νέα μονοπάτια, δικά του… Κάποιος άλλος μπορεί να… ανεβεί σε μια μπουλντόζα και να χαράζει δρόμους… Υπάρχουν κι άλλοι, οι εξερευνητές, που σαν τον Κολόμβο (και όχι μόνο) ξεκινούν όχι για κάπου συγκεκριμένα, μα για ν’ ανακαλύψουν νέους κόσμους, ή και οι σύγχρονοι επιστήμονες και αστροναύτες… χμ… είδες κανέναν αστροναύτη να μπαίνει στο διαστημόπλοιό του και να ξεκινά για… «όπου τον βγάλει»;…

Καθώς έγραφα τα παραπάνω, για τους τρόπους και τις μεθόδους, «ξεστράτισε» ο νους μου στο προσφιλές μου θέμα περί ελευθερίας και αυτοπραγμάτωσης… Δεν είναι του παρόντος, μα θέλω να γράψω κάτι σχετικό: Λένε κάποιοι πως θέλουν να «τραγουδάνε το δικό τους το τραγούδι», ν’ ακολουθούνε τον δικό τους δρόμο, να χαράσσουν τη δική τους πορεία, να πέφτουν και να διδάσκονται απ’ τα δικά τους μόνο λάθη. Κι άλλα τέτοια… Και διακηρύσσουν, επιπλέον, πως, συνεπώς, η ζωή τους δεν υπόκειται σε «πρέπει» αλλά μόνο σε «θέλω» [:δηλαδή στα δικά τους «θέλω»!...] και πως ελεύθερη ζωή λογίζεται αυτή που δεν έχει «οδηγίες χρήσεως». «Με γεια τους και χαρά τους!» [εφόσον, βεβαίως, δεν γίνεται εις βάρος των γύρω τους και του κοινωνικού συνόλου…] Μα πρέπει να το ξέρουν: Αν δεν κοιτάνε τ’ άστρα, όπως δίδασκαν οι παλαιότεροι, αν δεν συμβουλεύονται την πυξίδα, αν δεν κοιτάζουν τους χάρτες και δεν διαβάζουν τα γραπτά και τα «κιτάπια» για τους επικίνδυνους υφάλους, αν, δηλαδή, με άλλα λόγια, δεν ακολουθούν τις «οδηγίες χρήσεως» της ζήσης, δεν θα μπορούν να μέμφονται κανένα και να παραπονιούνται αν ρίξουν το καράβι τους στην ξέρα… [Κάπου διάβασα πως «είναι έξυπνο να διδάσκεται κάποιος απ’ τα λάθη του, αλλά είναι σοφό να διδάσκεσαι απ’ τα λάθη των άλλων…]

Έγραψα για ναυάγιο και… μου ήρθαν στον νου αυτοί που κάνουν λόγο για «νεολαία ναυαγισμένη», για νεολαία που δεν γνωρίζει πού πορεύεται. Δεν είναι σωστό να τους κατηγορείτε εσείς, ενήλικοι – «ώριμοι», τους νέους. Μήπως τους δώσατε εσείς «σκοπό ζωής»;!... Μήπως τους μεταλαμπαδεύσατε εκείνον τον σκοπό ζωής που σας κληρονόμησαν οι γονείς και οι παππούδες σας; Αφού τον χάσατε πρώτοι εσείς οι ίδιοι…. Κι έτσι δεν είχατε να πείτε στα παιδιά σας: -Για εκεί τραβάμε! Εκεί είναι ο προορισμός μας, ο σκοπός μας…
Μόνο ζωή τους δώσατε. «Ζωή», τρόπος του λέγειν… Κι αθέλητά σας, ίσως, μα έμπρακτα (:με το παράδειγμά σας και την όλη συμπεριφορά σας…) αυτές τις «οδηγίες χρήσεως»:
«Ξύπνα! Δούλεψε! Κατανάλωσε! Δες την Τι-βί σου! Κι άντε κοιμήσου!...»
…Ξυπνήστε!... Ας ξυπνήσουμε όλοι μας!....

Περί Απορρήτου Επικοινωνιών και άλλα τινα

[Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε εν θερμώ. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δε σημαίνει ιστολόγιο; Αυτή δεν είναι η πραγματική φύση ενός blog; Να εκφράζει τη στιγμή (Άσχετα αν κάποια από τα κείμενα μπορούν να είναι διαχρονικής αξίας και σημασίας…) Το επισημαίνω διότι δεν έχω την χρονική απόσταση από το πρόβλημα, ώστε να επανακτήσω την ψυχραιμία μου και την καλύτερη θεώρηση, αν όχι τη σοφία, που προσφέρει η απόσταση αυτή…]

Εκτός θέματος (ιστολογίου): Περί Απορρήτου Επικοινωνιών και άλλα τινα

Υποθέστε ότι έχετε γράψει μια επιστολή, αυστηρά προσωπική, για κάποιο συνεργάτη ή φίλο σας, για το «έτερον ήμισύ» σας βρε αδελφέ! Και πριν το στείλετε, ενώ το έχετε αφήσει κάπου, προσωρινά, για να το ταχυδρομήσετε «από Δευτέρα», κάποιος που έχει τη σχετική τεχνογνωσία (:το κλασικό κόλπο του ατμού, δηλαδή, ή κάποιο άλλο, πιο εξελιγμένο…), παίρνει το γράμμα σας, το ανοίγει και το διαβάζει. Απευθύνεστε στους ειδικούς και αρμόδιους, στην Αστυνομία, κι αυτή σας αρνείται τη βοήθεια, απαντώντας σας ότι η ανακάλυψη του ενόχου είναι παράνομη!...
Υποθέστε, ακόμη, ότι κάποιος υποκλέπτει τον αριθμό PIN της κάρτας ανάληψης χρημάτων σας και καταφέρνει να αποσύρει ένα σεβαστό ποσό από τον τραπεζικό λογαριασμό σας. Ο δράστης θα μπορούσε ενδεχομένως να ανακαλυφθεί αν ληφθούν δακτυλικά αποτυπώματα από το ATM αυτόματης ανάληψης, από το οποίο έγινε η παράνομη ανάληψη, καθώς μάλιστα οι τεχνικοί διαβεβαιώνουν πως στο μεταξύ δεν έγινε άλλη χρήση του συγκεκριμένου μηχανήματος. Κι όμως η Αστυνομία σας απαντά, στο σχετικό αίτημά σας, πως κάθε τέτοια ανακριτική – ερευνητική προσπάθεια αποκλείεται, διότι ο νόμος το απαγορεύει! Πώς θα σας φαινόταν και πως θα κρίνατε ένα τέτοιο νόμο;
Ακραία και άσχετα μεταξύ τους και με το θέμα μας τα παραπάνω παραδείγματα; Έτσι νομίζετε; Λοιπόν, τότε, διαβάστε την παρακάτω αληθινή ιστορία και διαπιστώστε εάν διαφέρει κατά πολύ από τα παραπάνω υποθετικά παραδείματα:

Η εταιρεία σας έχει δώσει τη δυνατότητα στα κορυφαία στελέχη της, να έχουν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία και στοιχεία της εταιρείας, συνδεόμενα από μακριά, δηλαδή εκτός εταιρείας, με τον server της. Κάποιος τρίτος, εντοπίζει τον ατομικό – προσωπικό κωδικό πρόσβασης κάποιου στελέχους και έτσι αποκτά πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα της εταιρείας, τα υποκλέπτει, τα διοχετεύει σε ανταγωνιστές σας με οικονομικά ανταλλάγματα ή, γενικότερα, «ασελγεί» με όποιο τρόπο θελήσει στο ηλεκτρονικό σας αρχείο. Οι τεχνικοί της εταιρείας σας εύκολα προσδιορίζουν χρονικά τις εισβολές και εντοπίζουν την εκάστοτε IP-Adress του εισβολέα. Κι εσείς έχετε την κρυφή ελπίδα ότι με τα στοιχεία αυτά, ο πάροχος της σύνδεσής σας, ο Εισαγγελέας, οι διωκτικές αρχές, η ΑΔΑΕ, θα σας βοηθήσουν να εντοπίσετε τον… ποντικό. Αμ δε!... Ο νόμος το απαγορεύει! (εκτός κι αν ο εισβολέας έχει διαπράξει κάποιο απ’ τα συγκεκριμένα, πολύ λίγα, κακουργήματα, που ο νόμος προσδιορίζει…)
Πείτε μου, σας παρακαλώ! Το βρίσκεστε ορθό και λογικό κάτι τέτοιο; «Αυτό ισχύει διεθνώς. Η ελληνική νομοθεσία έχει ευθυγραμμισθεί με την σχετική κοινοτική οδηγία», σου επισημαίνουν οι ειδικοί, οι νομομαθείς. Ναι, συμφωνώ, το δέχομαι. Αλλά δεν το αποδέχομαι, επαναλαμβάνω και τονίζω, ως ορθό, λογικό και δίκαιο…
Μπορεί να κάνω λάθος. Μπορεί κάτι να μου διαφεύγει και θα ήθελα τη γνώμη σας, τη διαφορετική οπτική σας. Και την απάντηση στο ερώτημα: Μήπως δεν έχουμε κόψει το… καρπούζι ακριβώς στη μέση;

…Και, μια που μου δίνεται η ευκαιρία, να σας θέσω άλλο ένα ερώτημα, να σας καταθέσω άλλον ένα προβληματισμό μου, να σας εκθέσω άλλη μία περίπτωση, στην οποία επίσης πιστεύω πως δεν έχει δοθεί, νομικά, η ορθότερη και δικαιότερη λύση στην αέναη προσπάθεια του νομοθέτη να σταθμίσει τα αντίρροπα, κατά περίπτωση, δικαιώματα:
Αν έχω καταλάβει καλά (να μου το πείτε, και πάλι, σας παρακαλώ, εάν σφάλλω…), εάν συλληφθεί, ακόμη και επ’ αυτοφώρω, ένας παιδεραστής, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν έχουν το δικαίωμα να γνωστοποιήσουν το όνομα του δράστη, δηλαδή, αντίστοιχα, το κοινό, η γειτονιά σας όλη, η πόλη σας, δεν έχει το δικαίωμα να πληροφορηθεί, να ενημερωθεί, ώστε να προστατευθεί. Όχι, τουλάχιστον μέχρι να γίνει η δίκη, μετά ίσως από κάποια χρόνια. Όχι, διότι «έτσι επιβάλλει το αναφαίρετο δικαίωμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων του δράστη». Ακόμη κι αν συγκρούεται με δικαιώματα του συνόλου των άλλων πολιτών και το δικαίωμα της κοινωνίας… να υπάρξει ως κοινωνία.
Θα ήθελα μια απάντηση από όλους σας. Ψυχρή και λογική. Και, ύστερα, αφήστε να μιλήσει και το συναίσθημα, το προσωπικό στοιχείο: Σκεφθείτε πως στο μεταξύ, μέχρι να καταδικασθεί ο δράστης και να ενημερωθείτε για την (εν δυνάμει) επικινδυνότητά του, μπορεί να έχει συμβεί κάτι στο παιδί σας…

Οι παραπάνω προβληματισμοί μου εντάσσονται, προφανώς, σ’ ένα ευρύτερο και γενικότερο πλαίσιο προβληματισμού για την εξισορρόπηση των (εκατέρωθεν) δικαιωμάτων. Το θέμα είναι, τελικά, φιλοσοφικό:
Ελευθερία στους εχθρούς της ελευθερίας; Και αν ναι, μέχρι ποιού σημείου;
Ίσως να επανέλθω…